Liberal sanatlar eğitimi (Latince liberalis “özgür” ve ars “sanat veya ilkeli uygulama”) Batı yükseköğretiminde geleneksel akademik dersler grubudur. Liberal sanatlar, sanat terimini özellikle güzel sanatlardan ziyade öğrenilmiş bir beceri anlamında alır. Liberal sanatlar eğitimi, bir liberal sanatlar lisans programındaki çalışmalara veya daha genel olarak bir üniversite eğitimine atıfta bulunabilir. Bu tür bir eğitim, esas olarak mesleki, profesyonel veya teknik olanlarla ve dini temelli kurslarla tezat oluşturmaktadır.
Bir eğitim müfredatı için kullanılan “liberal sanatlar” terimi Batı’da klasik antik döneme kadar uzanır, ancak anlamı önemli ölçüde değişmiş ve çoğunlukla genişlemiştir. Antik ve ortaçağdaki anlamıyla yedi ders, retorik, gramer ve mantıktan oluşan trivium ve astronomi (genellikle daha çok astroloji), matematik, geometri ve müzikten oluşan quadrivium olarak ikiye ayrılmıştır. Terimin modern anlamı genellikle tüm doğa bilimlerini, resmi bilimleri, sosyal bilimleri, sanatları ve beşeri bilimleri kapsar.
Öncelikle kolej ve üniversite konusundaki ayrımı anlatmakla başlayalım.
ABD’deki üniversitelerle karşılaştırıldığında, kolejler lisans eğitimine odaklanan daha küçük yüksek öğrenim kurumları olma eğilimindedir (örneğin, dört yıllık lisans programları). Kolejler genellikle beşeri bilimler, fen bilimleri ve yaratıcı sanatlar gibi konularda geniş çalışma alanlarına sahip liberal sanat programları sunar. Liberal sanat kolejleri, öğrencilerin en başından itibaren tek bir konuda uzmanlaşmak yerine kapsamlı bir eğitim almalarına yardımcı olur.
Genellikle, ABD’deki kolejler çok çeşitli lisansüstü programlar (örneğin, yüksek lisans veya doktora) sunmaz ve ABD üniversiteleri kadar çok araştırma fırsatına sahip olmayabilir. Bununla birlikte, her zaman istisnalar vardır ve araştırmanızda lisansüstü programlar içeren bazı kolejler bulabilirsiniz.
Liberal Sanatlar Koleji
Bir liberal sanatlar koleji veya liberal sanatlar yükseköğretim kurumu, liberal sanatlar ve genel bilimler alanında lisans eğitimine ağırlık veren bir kolejdir. Bu tür yüksekokullar, profesyonel veya mesleki bir müfredatın aksine, geniş bir genel bilgi vermeyi ve genel entelektüel kapasiteleri geliştirmeyi amaçlar. Bir liberal sanat üniversitesindeki öğrenciler genellikle belirli bir disiplinde uzmanlaşırken, genel bilimlerin yanı sıra liberal sanatlar olarak öğretilen geleneksel beşeri bilimler konuları da dahil olmak üzere çok çeşitli akademik konulara maruz kalırlar. Avrupa’daki öncüllerine dayansa da, liberal sanatlar koleji güçlü bir şekilde Amerikan yükseköğretimiyle ilişkilendirilir ve dünyadaki çoğu liberal sanat koleji açıkça Amerikan modelinden yararlanır.
Liberal sanatlar kolejinin resmi bir tanımı yoktur, ancak Amerikalı bir otorite bu okulları “lisans eğitimini vurgulayan ve derecelerinin en az yarısını liberal sanatlar çalışma alanlarında veren” okullar olarak tanımlamaktadır. Diğer araştırmacılar da benzer tanımları benimsemiştir.
Ülkemizde bu tür bir eğitim veren yükseköğretim kurumu bulunmamaktadır. Çok fazla sayıda üniversite mezunu işsizin olduğu ve genç işsizliğin üst seviyelerde olduğu ülkemizde, sosyal bilimler eğitiminin kontenjanının önemli bir kısmını buraya kaydırmak ülkemizdeki entelektüel sermayeyi yukarı çekmekte de kritik bir rol oynayacaktır. Örneğin 157 üniversitede bulunan işletme bölümleri her yıl onbinlerce mezun vermektedir. Sermaye birikiminin sınırlı olduğu ülkemizde bu kadar işletme bölümü mezunu genç kendi alanlarında çalışmakta mıdır? Sıralamada 1.000.000 kişi arasında olmadığınız halde işletme okuyabilmektesiniz, peki matematiğin çeşitli alanlarının temel eğitiminin bir parçası olduğu işletme bölümünde bu insanların sağlıklı eğitim alabilmeleri mümkün müdür? Bu insanların kendi yeteneklerini daha kolay keşfedebilmelerini sağlayacak, kültürel birikimi yüksek bireyler haline gelmesinde daha başarılı olduğu bir çok kez kanıtlanmış liberal sanatlar kolejlerinde eğitim görmesi daha iyi bir sonuç vermez miydi?
Birçok liberal sanat koleji yalnızca lisans eğitimi verse de, bazıları İngilizce, genel biyoloji, güzel sanatlar ve hukuk gibi konularda yüksek lisans veya doktora derecesine götüren lisansüstü programlar da sunmaktadır. Benzer şekilde, “liberal sanatlar koleji” terimi en yaygın olarak teknik olmayan derslerde uzmanlaşmış bağımsız bir kurumu ifade eder. Bazen daha büyük bir üniversite bünyesinde veya ona bağlı bir üniversite kolejini de ifade edebilir. Amerika Birleşik Devletleri dışındaki çoğu liberal sanat koleji bu modeli takip etmektedir. Dolayısıyla bağımsız okullar yerine kendini kanıtlamış üniversitelerin bünyelerinde bu okullar kurulabilir.
Devlet kolejleri gibi bazı ABD kolejleri iki yıllık ön lisans programları sunmaktadır. Ön lisans derecesi aldıktan sonra öğrenciler lisans derecelerini tamamlamak için dört yıllık bir koleje veya üniversiteye geçmeyi seçebilirler. Burada bir parantez açmak istiyorum. Ülkemizde birçok ilçede kurulan meslek yüksek okulları ya da yüksekokullar öğrencilerin gerçek bir üniversite deneyimi elde etmesine katkıda bulunmadan en verimli çağlarını harcamalarına neden olmaktadır. Kampüsün yokluğu, sosyalleşme imkanlarının azlığı, kaliteli bir kütüphane yapısından uzakta olmaları, kültür-sanat faaliyetlerinin çok az miktarda olması buna neden olan faktörlerden sadece birkaçıdır. Ancak kendi kendine yeten ve kültür-sanat açısından zengin imkanlar sunan devlet kolejleri birçok yerde meslek yüksekokullarının yerini alabilir. Bu kendini iyi hazırlayan ve kariyer planlamasını iyi yapan öğrenciler için sonraki yüksek öğrenim hayatları için de daha iyi bir tecrübe olacaktır. 5 ilçede olan meslek yüksekokullarının bütçesi ile görece büyük tek bir ilçede bu başarılabilir. Halihazırdaki binalar da diğer kamu kurumlarının kullanımına sunulabilir.
Ayırt Edici Özellikleri
Liberal sanat kolejleri, diğer yükseköğretim türlerinden esas olarak genel müfredatları ve küçük boyutları ile ayrılır. Bu özelliklerin öğrenci deneyiminin yanı sıra yönetim açısından da çeşitli ikincil etkileri vardır. Örneğin, liberal sanat kolejlerinde sınıf mevcudu genellikle üniversitelere kıyasla çok daha düşüktür ve liberal sanat kolejlerindeki öğretim üyeleri genellikle araştırmadan çok öğretime odaklanır.
Öğrenci perspektifinden bakıldığında, bir liberal sanat üniversitesi tipik olarak diğer yükseköğretim türlerinden şu alanlarda farklılık gösterir: daha yüksek genel öğrenci memnuniyeti, profesörlerin öğrencinin eğitimiyle kişisel olarak ilgilendiğine dair genel bir his ve tartışmaya katılmaya teşvik algısı. Pek çok öğrenci liberal sanat okullarını tam da bu kişisel bağ hissiyle seçmektedir.
İdari açıdan bakıldığında, liberal sanat kolejlerinin küçük boyutları, uyumlarına ve zor zamanlarda ayakta kalma becerilerine katkıda bulunur. İş tatmini de hem öğretim üyeleri hem de personel için liberal sanat kolejlerinde tipik olarak daha yüksektir. John’s veya Shimer’daki Büyük Kitaplar müfredatı veya Marlboro Üniversitesi’nin radikal disiplinlerarası müfredatı gibi nispeten deneysel veya farklı yaklaşımları benimsemelerini mümkün kılmaktadır. Daha küçük ölçekli, yönetilebilir, denetlenebilir ve esnek yapısı sayesinde başkalaşabilir kolejlerin varlığı ülkemizde de mümkündür.
Buna ek olarak, liberal sanat kolejlerinin çoğu öncelikle barınma imkanlarını da kendi bünyelerinde sunar, bu da öğrencilerin genellikle ilk kez evlerinden uzakta yaşadıkları ve öğrendikleri bir ortam anlamına gelir. Ayrıca eğitim sürecinin bölünmezliği ve dış uyaranların sınırlı olması sebebiyle eğitime karşı olan odaklanma ve motivasyon daha yüksek olacaktır.
Bu özelliklerin ayırt ediciliği, üniversitelerin liberal sanatlar kolejinin yönlerini benimseme eğilimi ve bunun tersi nedeniyle bir şekilde azalmıştır. Örneğin, Santa Cruz ve San Diego’daki Kaliforniya Üniversitesi kampüsleri de dahil olmak üzere birçok Amerikan üniversitesi, daha büyük bir üniversite içindeki küçük liberal sanatlar koleji benzeri birimlerin bir “yatılı kolejler peteği” oluşturduğu bir küme kolejler modeli geliştirmiştir. Buna ek olarak, bazı üniversiteler, Columbia Üniversitesi bünyesindeki Columbia College gibi liberal sanatlar kolejinin birçok yönünü koruyan bir alt birim oluşturmuştur.
Liberal sanat kolejleri bazen daha geniş bir müfredat sunmak ya da diğer kaynakları paylaşmak için kümelenirler (örneğin New York’taki Colgate Üniversitesi ve Hamilton Koleji çapraz kayda izin verir).
İçerik konusunda ABD’de en önemli kolejlerden biri sayılan Williams College’e bir bakalım.
- Afrika Çalışmaları Ana Dalı
- Amerikan Çalışmaları Ana Bilim Dalı
- Antropoloji Ana Bilim Dalı
- Arapça Çalışmaları Ana Bilim Dalı
- Sanat (Tarih, Stüdyo) Ana Dalı
- Asya Çalışmaları Programı Uzmanlık Alanı
- Astronomi/Astrofizik Ana Bilim Dalı
- Biyokimya ve Moleküler Biyoloji Uzmanlık Alanı
- Biyoinformatik, Genomik ve Proteomik Daha fazla bilgi
- Biyoloji Bölümü
- Kimya Ana Bilim Dalı
- Çince Ana Dal
- Klasikler (Yunanca ve Latince) Ana Dalı
- Bilişsel Bilim Konsantrasyonu
- Karşılaştırmalı Edebiyat Ana Bilim Dalı
- Bilgisayar Bilimleri Ana Bilim Dalı
- İnşaat Ana Bilim Dalı
- Dans
- Doğu Asya Dilleri ve Kültürleri Ana Bilim Dalı
- Ekonomi Ana Bilim Dalı
- İngilizce Anabilim Dalı
- Çevre Çalışmaları Ana Bilim Dalı
- Çevre Çalışmaları Uzmanlık Alanı
- Deneyimsel Öğrenme
- Fransızca Ana Dalı
- Yerbilimleri Ana Bilim Dalı
- Almanca Ana Dalı
- Küresel Eğitim ve Yurtdışında Eğitim
- Küresel Çalışmalar Uzmanlık Alanı
- Tarih Anabilim Dalı
- Bağımsız Çalışma Özellikle yetenekli bir öğrenci, üniversitenin normal teklifleri kapsamında olmayan bir konuyu incelemek istediğinde, fakülte gözetiminde bağımsız çalışma kursları üstlenmek için düzenlemeler yapılabilir.
- Disiplinlerarası Çalışmalar Hem disiplinlerarası kavramsal odaklanma hem de deneysel pedagojik form açısından yenilikleri kolaylaştırmak ve teşvik etmek üzere tasarlanan Disiplinlerarası Çalışmalar teklifleri, fakülte ve öğrencilerin entelektüel ihtiyaçlara ve şu anda geleneksel kalıpların dışında kalan öğretme/öğrenme biçimlerine yaratıcı bir şekilde yanıt veren bir müfredat geliştirme çabalarını desteklemektedir.
- İtalyanca Ana dalı
- Japonca Ana Dalı
- Yahudi Çalışmaları Uzmanlık
- Adalet ve Hukuk Uzmanlık
- Latina/o Çalışmaları Uzmanlık
- Liderlik Çalışmaları Uzmanlık
- Denizcilik Çalışmaları Uzmanlık
- Malzeme Bilimi Çalışmaları Daha fazla bilgi
- Matematik Bölümü
- Müzik Bölümü
- Sinirbilim Uzmanlık Alanı
- Felsefe Ana Bilim Dalı
- Beden Eğitimi
- Fizik Bölümü
- Politik Ekonomi Ana Bilim Dalı
- Siyaset Bilimi Ana Bilim Dalı
- Öğretmen Yetiştirme Programı
- Psikoloji Bölümü
- Halk Sağlığı
- Din Ana Bilim Dalı
- Rusça Ana Dalı
- Bilim ve Teknoloji Çalışmaları Uzmanlık Alanı
- Kendi Kendine Eğitim Dilleri
- Sosyoloji Ana Bilim Dalı
- İspanyolca Ana Dalı
- İstatistik Anabilim Dalı
- Tiyatro Ana Sanat Dalı
- Öğreticiler
- Oxford’da Williams-Exeter Programı
- Williams-Mystic Programı
- Kadın, Toplumsal Cinsiyet ve Cinsellik Çalışmaları Ana Bilim Dalı
Burada birkaç kavrama açıklık getirmek gereklidir.
Anadal, bir Derece Eğitim Programının belirli bir disiplin(ler) veya alan(lar)daki belirli bir grup dersten oluşan bölümüdür. Anadalın adı, kurumların Ders Referans (ve Derece) Envanterindeki (veya CRIN) Derece Konu Alanı ile tutarlıdır. Bir Anadal, genellikle bir lisans müfredatında gerekli olan toplam saatin %25 veya daha fazlasından oluşur. Ana dallar, diplomayı kazanmak için gereken toplam krediye bağlı olarak en az 30 saatten oluşmalıdır.
Yan Dal, belirli bir disiplin veya alanda belirli bir grup dersten oluşan ve genellikle o disiplindeki bir lisans müfredatında gerekli toplam saatin %15’i veya daha fazlasını içeren bir Derece Eğitim Programının bir parçasıdır. Yan Dallar, belirli bir Çalışma Programında tanımlanan Ana Dal gerekliliklerinde kimlik belgesi kazanmak için belirlenen toplam krediye bağlı olarak tipik olarak 18-22 krediden oluşur.
Uzmanlaşma, bir Ana Dal içinde Ana Dal gerekliliklerinin en az %30’unu oluşturan alternatif bir ders yoludur. Örnek: biyoloji ana dalında moleküler biyoloji uzmanlığı.
Opsiyon, Anadal gerekliliklerinin %50 ila %80’ine karşılık gelen, Anadal içindeki alternatif bir ders grubudur.
Örnek Liberal Sanatlar Koleji
Türkiye’de beşeri bilimleri önceliklendiren örnek bir liberal sanatlar koleji anadalları oluşturalım:
- Ortadoğu Çalışmaları
- Orta Asya Çalışmaları
- Antropoloji
- Sosyoloji
- Arkeoloji
- Osmanlı Çalışmaları
- Selçuklu Çalışmaları
- Cumhuriyet Dönemi Çalışmaları
- Kültür Çalışmaları
- İletişim Bilimleri
- Anadolu Medeniyetleri Çalışmaları
- Sanat Tarihi
- Balkanlar ve Doğu Avrupa Çalışmaları
- Akdeniz Çalışmaları
- Matematik
- İstatistik
- Ekonomi
- Pazarlama
- Finans
- Reklamcılık
- Halkla İlişkiler
- Sahne Sanatları
- Görsel Sanatlar
- El Sanatları
- Çizim
- Fotoğrafçılık
- Sinema
- Enstalasyon Çalışmaları
- Müzecilik
- Kütüphanecilik
- Dijital Sanatlar
- Çevre Çalışmaları/Sürdürülebilirlik
- Turizm
- Sahne Sanatları
- Senaryo Yazımı
- Müzik
- Siyaset Bilimi
- Felsefe
- Reel Politik
- Ulusal Güvenlik
- Davranış Bilimleri
- Rekreasyon
- Cinsiyet Eşitliği
- Teoloji (İslam Teolojisi, Hıristiyan Teolojisi, Yahudi Teolojisi)
- Türk Mitolojisi
- Yunan ve Roma Mitolojisi
- Karşılaştırmalı Edebiyat
- İngiliz Dili
- Alman Dili
- Rus Dili
- Yunan Dili
- Arap Dili
- Latince
- İbranice
- Fransız Dili
Konu ile ilgili yorumlarınız varsa lütfen yorumlar kısmında yazın.
The Lectures 