Index Librorum Prohibitorum (“Yasaklı Kitaplar Listesi”), Kutsal Cemaat tarafından sapkın ya da ahlaka aykırı olduğu düşünülen ve Katoliklerin okumasının yasak olduğu yayınların bir listesidir.
On altıncı yüzyıldan önce de, özellikle dokuzuncu yüzyıldan kalma Decretum Glasianum’da sapkın kitapları yasaklamaya yönelik girişimler olmuştu. 1560 tarihli Yasaklı Kitaplar İndeksi binlerce kitap başlığını yasaklamış ve Avrupa’nın entelektüel elitlerinin eserleri de dahil olmak üzere yayınları kara listeye almıştı. Endeksin 20. ve son baskısı 1948’de yapıldı; Endeks 14 Haziran 1966’da Papa 6. Paul tarafından resmen kaldırıldı.
İndeks, dini ve seküler metinleri aynı şekilde kınıyor, eserleri kiliseye aykırı görülme derecelerine göre derecelendiriyordu. Listenin amacı, kilise üyelerini teolojik, kültürel veya siyasi olarak yıkıcı kitapları okumaktan korumaktı. Bu kitaplar arasında Johannes Kepler’in Epitome astronomiae Copernicanae (1618’den 1621’e kadar üç cilt halinde yayınlanmıştır) gibi astronomların eserleri, Immanuel Kant’ın Saf Aklın Eleştirisi (1781) gibi filozofların eserleri ve İncil’in onaylanmamış baskıları ve çevirileri yer almaktaydı. Dizin’in baskıları aynı zamanda Kilise’nin kitapların okunması, satılması ve önleyici sansürüne ilişkin kurallarını da içermekteydi.
Dizin’in ortaya çıktığı tarihsel bağlam, Avrupa’da matbaacılığa getirilen ilk kısıtlamalarla ilgilidir. Johannes Gutenberg’in 1440 dolaylarında hareketli yazıyı ve matbaayı geliştirmesi, kitap yayıncılığının doğasını ve bilginin halka yayılma mekanizmasını değiştirmiştir. Bir zamanlar nadir bulunan ve az sayıda kütüphanede özenle saklanan kitaplar artık seri olarak üretilebiliyor ve geniş çapta dağıtılabiliyordu.
16. yüzyılda, çoğu Avrupa ülkesinde hem kiliseler hem de hükümetler, fikirlerin ve bilginin hızlı ve yaygın dolaşımını sağladığı için matbaacılığı düzenlemeye ve kontrol etmeye çalışmıştır. Protestan Reformu, hem Katolik hem de Protestan kamplar tarafından ve bu kamplar içinde büyük miktarlarda polemik yaratan yeni yazılar üretmiş ve dini konular tipik olarak en çok kontrole tabi tutulan alan olmuştur. Hükümetler ve kilise, İncillerin ve hükümet bilgilerinin yayılmasını sağlayan matbaacılığı birçok yönden teşvik ederken, muhalif ve eleştirel eserler de hızla dolaşıma girebiliyordu. Sonuç olarak, hükümetler Avrupa’daki matbaacılar üzerinde kontroller kurarak, ticaret yapmaları ve kitap üretmeleri için resmi lisanslara sahip olmalarını şart koşmuştur.
Dizinin ilk versiyonları 1529’dan 1571’e kadar yayınlanmaya başlamıştır. Aynı zaman diliminde, 1557 yılında İngiliz Kraliyeti, Kırtasiyeciler Şirketi’ni kurarak muhalefet akışını durdurmayı amaçlamıştır. Basım hakkı, iki üniversite (Oxford ve Cambridge) ve Londra kentindeki mevcut 21 matbaa ile sınırlandırılmıştı ve bu matbaaların toplam baskı makinesi sayısı 53’tü.
Fransız kraliyeti matbaacılığı da sıkı bir şekilde kontrol etmiş, matbaacı ve yazar Etienne Dolet 1546’da ateizm suçlamasıyla kazığa bağlanarak yakılmıştır. 1551 tarihli Châteaubriant Fermanı o güne kadarki sansür pozisyonlarını kapsamlı bir şekilde özetlemiş ve Fransa’ya getirilen tüm kitapların paketlerinin açılması ve denetlenmesine ilişkin hükümler içermiştir. 1557 Compiègne Fermanı, sapkınlara ölüm cezası uygulamış ve bir soylu kadının kazığa bağlanıp yakılmasıyla sonuçlanmıştır. Matbaacılar radikal ve asi olarak görülmüş, 800 yazar, matbaacı ve kitap satıcısı Bastille’de hapsedilmiştir. Zaman zaman kilise ve devlet yasakları birbirini takip etmiştir, örneğin René Descartes 1660’larda Endeks’e alınmış ve Fransız hükümeti 1670’lerde Kartezyenizmin okullarda öğretilmesini yasaklamıştır.
Dizin, bir yazarın tek veya birden fazla eserine, bir yazarın belirli bir türdeki veya belirli bir konuyu ele alan tüm eserlerine ilişkin girişleri içerir. Yasağın kapsamı Dizin’de yer alan Latince bir ifade ile tanımlanmaktadır:
Omnia opera dramatica: tüm oyunlar
Omnes fabulae amatoriae: tüm romanlar ya da aşk romanları
Opera omnia theologica: tüm teolojik eserler
Opera omnia: tüm eserler
Dizin, belirli bir yazarın tüm eserlerini yasaklayan kayıtlar içermektedir. Bunların çoğu, Dizin’in kendisinin, bir kişinin “opera omnia “sının (tüm eserleri) yasaklanmasının, içeriği dinle ilgili olmayan ve Dizin’in genel kuralları tarafından yasaklanmayan eserleri kapsamadığını belirttiği bir zamanda Dizin’e eklenmiştir, ancak bu açıklama 1929 baskısında çıkarılmış ve 1940 yılında resmi olarak “opera omnia “nın bundan böyle yazarın istisnasız tüm eserlerini kapsadığı şeklinde yorumlanmıştır.
Listenin tamamının orijinal haline ulaşma için tıklayınız.
Listede olan ve ülkemizde de tanına bazı yazarlar ve eserleri şunlardır
| Yasaklandığı Yıl | Yazar | Eser |
| 1600 | Bruno Giordano | Opera Omnia |
| 1649 | Thomas Hobbes | Opera Omnia |
| 1663 | René Descartes | Bir çok eseri |
| 1679 | Baruch Spinoza | Tractatus Theologico-Politicus |
| 1676 | Michel de Montaigne | Denemeler |
| 1694 | John Milton | Kayıp Cennet |
| 1751 | Montesquieu | Lettres Persanes (1721); De l’esprit des lois (1748) |
| 1752-1779 | Voltaire | Neredeyse Opera Omnia |
| 1761 | David Hume | Opera Omnia |
| 1762, 1766, 1806 | Jean-Jacques Rousseau | Émile, ou de l’éducation (1762); Du contrat social (1762); Julie, ou la nouvelle Héloïse (1761) |
| 1827 | Immanuel Kant | Kritik der reinen Vernunft |
| 1828 | Stendhal | Tüm aşk hikayeleri |
| 1841 | Honoré de Balzac | Tüm aşk hikayeleri |
| 1856 | John Stuart Mill | Principles of Political Economy |
| 1894 | Emile Zola | Opera Omnia |
| 1922 | Anatole France | Opera Omnia |
| 1948 | Jean-Paul Sartre | Opera Omnia |
| 1952 | André Gide | Opera Omnia |
| 1953 | Nikos Kazantzakis | Ο Τελευταίος Πειρασμός |
The Lectures 